Waakzaamheid!

Djiptepunt 2020: Ut gegevens fan it Europese statistykburo Eurostat blykt dat Nederlân fan alle EU-lannen it minst produsearret oan ‘hernieuwbare energie’. Us skatrike kingdom by the sea bongelet hie-len-dal ûnderoan de list, sels noch ûnder it korrupte ierpelsteatsje Malta. Oarsaak? Folsleine politike onwil yn kombinaasje mei foaral in folslein gebrek oan nasjonele rezjy.

Hichtepunt 2020: It Fryske Gea bestiet 90 jier. Hoera! Felisitaasjes en feestlike aktiviteiten. Moatte jo as húscolumnist dêr oer skriuwe? De stikjebakker moat neat mar hy komt der eins net foarwei om oandacht te jaan oan it Gea-ferline. It tafal brocht him nammentlik op in net te negearen spoar. Hy fûn yn in bananedoaze mei boeken in fergiele brosjuere, by elkoar hâlden troch twa artistyk oksidearre nytsjes. It wie it ‘Jaarboekje 1949 – 1952 van de Provinciale Vereniging voor Natuurbescherming “It Fryske Gea” (Het Friese Landschap)’. Nijsgjirrige kost. Soenen der in soad ferskillen wêze tusken de Gea-saken doe en no? Kwa oantallen leden seker: yn 1949 wienen der 1150 en yn 2020 mar leafst 36.000. It tal te behearen hektares is ek gigantys tanommen: fan in pear tûzen yn 1949 oant 20.642 no. Fierder binne de oerienkomsten frappant.
Nim de swiere wrakselingen om it behâld fan ús lêste postsegels natuer. Yn 1950 al aktueel: Het is U allen bekend, welk een zware strijd moest en nog moet worden gestreden door hen, die opkwamen voor het behoud van onze eigen flora en fauna, voor onze bossen, duinen en moerassen, voor onze natuur- en recreatieruimte.

Nim de landschapspijn. It sitaat út 1950 kin daliks yn it folgjende jierferslach: Natuur- en landschapsbescherming vormen een onmisbaar element tot de geestelijke gezondheid van ons volk, dat hiertoe op enigerlei wijze contact met de natuur nodig heeft. Het kan niet goed zijn te leven in een volkomen verzakelijkte omgeving.

Nim de dôfhûdige en opportunistise politisi dy’t, elk yn eigen tiidsperioade, meidogge oan de groei- en ferskroeiwanen fan de dei: Werd in het afgelopen jaar niet in volle ernst door een lid der Provinciale Staten voorgesteld om stappen te ondernemen, welke zouden leiden tot ontginning van de heide van Duurswoude? (1949). Oerdreaun, dit sitaat? Nee! Tink oan de VVD-keamerleden dy’t yn 2019 ûnder druk fan harren elektorale stikstofkrampen in volle ernst foarstelden om guon natuergebieten dan mar lytser te meitsjen.

Nim de yntinsive lânbou-yndustry, syn noch altyd tanimmende eksport en de dêrby hearrende rampsalich lege grûnwetterpeilen. Yn 1949 seach it Gea-bestjoer de hurde konfrontaasje tusken boer en boarger, tusken ekonomy en natuer al oankommen: Friesland dankt zijn roem in het buitenland niet uitsluitend aan zijn zuivelproducten en pootaardappelen, maar voorzeker ook aan zijn landschap en dan in het bijzonder aan zijn meren, plassen en moerassen. Onttrekking van deze waardevolle landschappen aan hun huidige bestemming mag dan ook niet plaats vinden dan bij uiterste noodzaak en na nauwgezette overweging van alle daarbij betrokken belangen.

Ien hertekreet komt gauris werom yn de jierferslaggen: Waakzaamheid blijft geboden!

(Gepubliceerd in het voorjaarsnummer van It Fryske Gea-magazine (2020)